जीवन-चङ्गा / लेखनाथ पौड्याल
कछुवाले अङ्गसरी खुम्च्याई बाह्य वृत्तिका तार।
भित्र अलिकति हेर्दा अर्कै रसिलो चमत्कार।।१।।
दुर्गम भै उर्लेकी तलतिर समतुल्य मोहकी गङ्गा।
फरफर गर्छ उपर यो जीवनमय पातलो चङ्गा।।२।।
ममतासहित अहन्ता ग्रन्थि परेका बडा रम्य।
सुखदु:खका कका छन् खूब मिलेका दुवै टम्म।।३।।
मनमय घुम्छ लटाइ पनफन फन्का पलापला मारी।
अतिशय दुर्लभ तर त्यो रसिक लटाई लिने चमत्कारी।।४।।
सङ्कल्पको छ धागो छुटी रहेको लगातार।
गर्दछ जसका भरमा जीवन-चङ्गा विचित्र संचार।।५।।
त्यो मसिना धागामा खिरिलोपन ल्याउने ताजा।
घसिएको बहुत सफा विवेक, बुद्धिको माजा।।६।।
चङ्गाको मुखचाहिँ प्रवित्तिमय रङ्गले लाल।
अलिअलि कालो आशा-पुच्छर, उसको छ चलबले चाल।।७।।
वैषम्य भै ककामा अलिकति गतिमा घुस्यो भने दोष।
ग्वाँख मिलाउनलाई संयम, सुविचार, शान्ति, सन्तोष।।८।।
यस्तो अद्भुत चङ्गा तयार पारी बडो चमत्कारी।
नभमा कौतुक गर्ने कुन होला धीर अविकारी?।।९।।
जतिजति गडेर हेर्छु यस चङ्गाको विचित्र संचार।
उतिउति शून्य गगनमा विलिन हुन्छु न देखदा पार।।१०।।
कहिले नीलो दहमा सफारी माछो सरी भरी।
लीला गर्छ गगनमा चक्कर लाखौं थरी मारी।।११।।
कहिले प्रेम हावामा सररर अक्कासिँदै जान्छ।
कहिले फरक्क फरकी तम तल कौंठी पनी खान्छ।।१२।।
कहिले भुजङ्ग जस्तै सुलुलुलु बग्दै बटारिन्छ।
कहिले विधिवश बिचमा अरूअरूसँग बेसी लठारिन्छ।।१३।।
कहिले पुगेर माथि सोझै बहँदै शनै: शनै: सल्ल।
निश्चल टक्कर मारी अडिन्छ बउडाइ-बोहरी-तुल्य।।१४।।
जलचर नभचर सबका सुन्दर लाखौं थरी चाल।
देखिन्छन् यही हाम्रो जीवन-चङ्गा विषे सदाकाल।।१५।।
अक्काशिएर ज्यादा माथि जाँदा हराउने भय छ।
तल गङ्गा-लहरीले लपक्क पार्ने विछट्ट सशय छ।।१६।।
शीतल सरसर बहने बीच गगनको सफा हावा।
जति पायो उति यसले खान्छ गजब चालले कावा।।१७।।
कहिलेदेखि उडेथ्यो? अब उड्ने हो कति बेर।
आखिर चङ्गा ठहर्यो चुँडिनालाई छ के बेर?।।१८।।
जति दिन यो उड्ने हो उति दिन उडन्यै छ बीचमा नअडी।
तर त्यो देखिनुपरने अद्भुत चङ्गा उडाउने लहडी।।१९।।
जय जगदीश्वर ! देखेँ विश्वव्यापी प्रकाश त्यो खास।
सूक्ष्म लटाई भित्रै रहेछ प्रभुको निवास वा भास।।२०।।
(नोट- पं. बदरीनाथद्वारा सम्पादित पुस्तक पद्यसङ्ग्रह बाट भाषाका तत्कालिन मान्यतालाई यथावत राखी जस्ताको तस्तै टङ्कण गरी सारिएको)
