सारस / रसूल हम्ज़ातव / श्रीविलास सिंह

कभी कभी मैं सोचता हूँ कि सैनिक, जो कभी
वापस नहीं आए हम तक रक्तरंजित मैदानों से,
बच न पाए युद्धभूमि से और कर न पाए पार नदी को,
लेकिन इसकी जगह
जो बदल गए श्वेत चीख़ते सारसों में ।

और उसी समय से उड़ रहा है वह झुण्ड - संकरी
या चौड़ी, अथवा लम्बी पंक्ति में — और सम्भवतः इसी कारण
अक्सर और आकस्मिक शोक के साथ
हम रुक जाते हैं एकाएक, देखते हुए आकाश की ओर ।

उड़ते हैं त्रिभुजाकार झुण्ड अतिक्रमण करते प्रत्येक सीमा का —
एक दुखी संरचना, सा-रे-गा-मा की श्रेणियाँ,
एक रिक्ति है उनकी खुली पंक्तियों में :
क्या यही है वह स्थान जो उन्होंने आरक्षित रखा है मेरे लिए ।

वह दिन भी आएगा : जब साँझ के बादलों के नीचे
मैं उड़ूँगा,
सारस होंगे मेरे दाहिने, मेरे बाएँ
और उन्हीं जैसी तीखी और तीव्र आवाज़ में,
पुकारूँगा, पुकारूँगा उन्हें जो हैं धरती पर
कि जा चुका हूँ मैं ।
—
अँग्रेज़ी से अनुवाद : श्रीविलास सिंह

लीजिए, अब यही कविता पीटर टेम्पेस्ट के अँग्रेज़ी अनुवाद में
               Rasul Gamzatov
                      CRANES

I sometimes think that riders brave,
Who met their death in bloody fight,
Were never buried in a grave
But rose as cranes with plumage white.

And ever since until this day
They pass high overhead and call.
Is that not why we often gaze
In solemn silence at them all?

In far-off foreign lands I see
The cranes in evening’s dying glow
Fly quickly past in company,
As men on horseback used to go.

And, as they fly far out of reach,
I hear them calling someone’s name.
Is that why sounds in Avar speech
Recall the clamour of a crane?

Across the weary sky they race,
Who friend and kinsman used to be,
And in their ranks I see a space—
Perhaps they’re keeping it for me?

One day I’ll join the flock of cranes,
With them I shall go winging, by
And you, who here on earth remain,
Will hear my loud and strident cry.

लीजिए, अब यही कविता रूसी अनुवाद में पढ़िए
               Расул Гамзатов
                     Журавли

Мне кажется порою, что солдаты,
С кровавых не пришедшие полей,
Не в землю эту полегли когда-то,
А превратились в белых журавлей.

Они до сей поры с времен тех дальних
Летят и подают нам голоса.
Не потому ль так часто и печально
Мы замолкаем, глядя в небеса?

Сегодня, предвечернею порою,
Я вижу, как в тумане журавли
Летят своим определенным строем,
Как по полям людьми они брели.

Они летят, свершают путь свой длинный
И выкликают чьи-то имена.
Не потому ли с кличем журавлиным
От века речь аварская сходна?

Летит, летит по небу клин усталый —
Летит в тумане на исходе дня,
И в том строю есть промежуток малый —
Быть может, это место для меня!

Настанет день, и с журавлиной стаей
Я поплыву в такой же сизой мгле,
Из-под небес по-птичьи окликая
Всех вас, кого оставил на земле.

Перевод: Наум Исаевич Гребнев

लीजिए, अब यही कविता मूल अवार भाषा में पढ़िए

               ХъахӀал къункъраби

Дида ккола, рагъда камурал васал
Кирго рукъун гьечIин, къаникь лъун гьечIин.
Гьел рикIкIад ракьазул хъахIил зобазда
ВатIанин ахIдолел хIанчIилъун ругин.

Гьел роржунел ругин Африкаялъул
Я Испаниялъул рорхалъабазда.
НакIкIазда гьоркьосан куркьбал хьвагIулел
Ракьалде нух къосун къваридго ругин. —
Гьелъин дун зобазухъ балагьун вугев…

Дида гьел рихьана океаназда,
Огь, хъахIал чайкаби, чагIи руго гьал.
Цо чIинкIиллъиялде диде ахIдана
Дагъистанин абун кIиго итаркIо.

Гьаб дир бетIералда гьезул тIелаца
ТIавап гьабичIеб бакI кибго хутIичIо.
Цояца ахIула — «лъимал, лъимал» — ян.
Цойгиял ахIдола — «эбел, эбел» — ян.
Гьелъин дун зобазухъ валагьун вугев…

РачIуна неккиял къайи цадахъал,
Къукъа-къукъа гьабун,– къункъраби гIадин,
Гьез кIи-кIиял рекъон, яги цо-цояз
Цадахъ вилълъайилан ахIула диде.

Воржина, къункъраби, къо гцварабго дун, —
Цоги ахIичIеб кечI ахIулев вуго.
БукIина дирги ракI мискинаб зодихъ,
ВатIан, ватIанилан, эбел, эбелин, —
Гьелъин дун зобазухъ валагьун вугев…