भारत की संस्कृति के लिए... भाषा की उन्नति के लिए... साहित्य के प्रसार के लिए

अध्याय १२ / भाग १ / श्रीमदभगवदगीता / मृदुल कीर्ति

Kavita Kosh से
Lalit Kumar (चर्चा | योगदान) द्वारा परिवर्तित 11:03, 7 जुलाई 2015 का अवतरण

(अंतर) ← पुराना अवतरण | वर्तमान अवतरण (अंतर) | नया अवतरण → (अंतर)
यहाँ जाएँ: भ्रमण, खोज

अथ द्वादशोअध्याय

एवं सततयुक्ता ये भक्तास्त्वां पर्युपासते।
ये चाप्यक्षरमव्यक्तं तेषां के योगवित्तमाः॥१२- १॥

अर्जुन उवाच.
जो भक्त सतत तोरे चिंतन में,
साकार सगुण तोहे ध्यावै.
और निर्गुण ब्रह्म उपासै कोऊ.
कौ दोउन में तोहे पावै

मय्यावेश्य मनो ये मां नित्ययुक्ता उपासते।
श्रद्धया परयोपेतास्ते मे युक्ततमा मताः॥१२- २॥

श्री भगवानुवाच
एकाग्र कियौ मन, ध्यान कियौ.
मन, चित्त लगाय जो मोहे भजें
अभ्यास निरंतर , नित्य रुचे.
अस योगी रुचिर, मोरे चित्त सजे

ये त्वक्षरमनिर्देश्यमव्यक्तं पर्युपासते।
सर्वत्रगमचिन्त्यं च कूटस्थमचलं ध्रुवम्॥१२- ३॥

सब इन्द्रियन कौ जिन साध लियौ,
सब प्रानिन हित रत भाव लियौ.
सम भाव समान जो धारे हिये ,
तिन भक्तन कौ अपनाय लियौ

संनियम्येन्द्रियग्रामं सर्वत्र समबुद्धयः।
ते प्राप्नुवन्ति मामेव सर्वभूतहिते रताः॥१२- ४॥

मन बुद्धि सों परब्रह्म होत परे,
अथ ब्रह्म अकथ कोऊ कैसे कहे.?
अविनाशी,अटल आकार बिना.
अस ब्रह्म कौ हिरदय माहीं गहे

क्लेशोऽधिकतरस्तेषामव्यक्तासक्तचेतसाम्।
अव्यक्ता हि गतिर्दुःखं देहवद्भिरवाप्यते॥१२- ५॥

निर्गुण, परब्रह्म विभूति सों,
आसक्त मना, जिन होत जना,
तिन साधन में श्रम होत घनयो,
यदि देहन भाव घनत्व घना

ये तु सर्वाणि कर्माणि मयि संन्यस्य मत्पराः।
अनन्येनैव योगेन मां ध्यायन्त उपासते॥१२- ६॥

सब करम मोहे अर्पित करिकै,
भये मोरे परायण सों सोहैं.
साकार ध्यान योगन सों जिन ,
करि ध्यान अनन्य मोहे मोहैं

तेषामहं समुद्धर्ता मृत्युसंसारसागरात्।
भवामि नचिरात्पार्थ मय्यावेशितचेतसाम्॥१२- ७॥

जेहि कौ मन चित्त लग्यो मोसों,
हे पार्थ! विषम भाव सागर सों,
तरि जात प्रतीति करौ मोरी,
उतरौ अब तौ भाव सागर सों

मय्येव मन आधत्स्व मयि बुद्धिं निवेशय।
निवसिष्यसि मय्येव अत ऊर्ध्वं न संशयः॥१२- ८॥

मुझ माहीं रमाय के बुद्धि मना,
मुझ माहीं समाय के वास करै.
तिनकौ हित चिंतन, धर्म मेरौ.
बिनु संशय के विश्वास करै

अथ चित्तं समाधातुं न शक्नोषि मयि स्थिरम्।
अभ्यासयोगेन ततो मामिच्छाप्तुं धनंजय॥१२- ९॥

यदि चित्त तेरौ , मोरे मन में
बिनु चंचलता के नाहीं टिके.
तब नित्य धनञ्जय योगन सों,
अभ्यास करौ यहि भांति रुके

अभ्यासेऽप्यसमर्थोऽसि मत्कर्मपरमो भव।
मदर्थमपि कर्माणि कुर्वन्सिद्धिमवाप्स्यसि॥१२- १०॥

अस अभ्यासन कौ साधन में,
यदि समरथ कोऊ न होय सकै,
तब मोरे परायण करम करौ,
यहि मारग मोसों मिलाय सकै