भारत की संस्कृति के लिए... भाषा की उन्नति के लिए... साहित्य के प्रसार के लिए

अनेकजातिसंसारं / जरावग्गो / धम्मपद / पालि

Kavita Kosh से
Lalit Kumar (चर्चा | योगदान) द्वारा परिवर्तित 18:22, 10 जुलाई 2015 का अवतरण

(अंतर) ← पुराना अवतरण | वर्तमान अवतरण (अंतर) | नया अवतरण → (अंतर)
यहाँ जाएँ: भ्रमण, खोज

अनेकजातिसंसारं, सन्धाविस्सं अनिब्बिसं।
गहकारं गवेसन्तो, दुक्खा जाति पुनप्पुनं॥१५३॥

गहकारक दिट्ठोसि, पुन गेहं न काहसि।
सब्बा ते फासुका भग्गा, गहकूटं विसङ्खतं।
विसङ्खारगतं चित्तं, तण्हानं खयमज्झगा॥१५४॥

उपरोक्त पंक्तियाँ धम्मपद के जरावग्गो अध्याय से ली गई हैं। जिस क्षण भगवान बुद्ध को निर्वाण की प्राप्ति हुई थी, तभी उन्होनें इन पंक्तियों को कहा था। बुद्ध कहते हैं:

अनेकजातिसंसारं, सन्धाविस्सं अनिब्बिसं।
मैंने इस संसार में अनेक बार जन्म लिया और बिना कुछ प्राप्त किए यूं ही दौड़ता रहा।

गहकारं गवेसन्तो, दुक्खा जाति पुनप्पुनं
घर बनाने वाले की खोज करते हुए बार-बार दु:खमय जन्म लेता रहा।

गहकारक दिट्ठोसि, पुन गेहं न काहसि।
हे घर बनाने वाले! अब तू देख लिया गया है। अब तू फिर से मेरे लिए घर नहीं बना सकेगा।

सब्बा ते फासुका भग्गा, गहकूटं विसङ्खतं।
क्योंकि तेरी सारी कड़ियाँ टूट गई हैं और घर का कूटस्थ स्तंभ भी टूट चुका है।

विसङ्खारगतं चित्तं, तण्हानं खयमज्झगा
नए जन्म देने वाले सभी संस्कारों से मेरा चित्त पूरी तरह रिक्त हो चुका है। और मुझे ऐसी अवस्था प्राप्त हो गई है जहाँ सारी तृष्णाओं का क्षय हो गया है।



Anekajatisamsaram sandhavissam anibbisam
gahakarakam gavesanto dukkha jati punappunam.

Gahakaraka! Ditthosi, puna geham na kahasi
sabba te phasuka bhagga gahakutam visankhatam
visankharagatam cittam tanhanam khayamajjhaga.

I, who have been seeking the builder of this house, failing to attain Enlightenment which would enable me to find him, have wandered through innumerable births in samsara. To be born again and again is, indeed, dukkha!

Oh house-builder! You are seen, you shall build no house again. All your rafters are broken, your roof-tree is destroyed. My mind has reached the unconditioned; the end of craving has been attained.